Μηλέα Γρεβενών

70. Μηλέα, η  (μεικτός οικισμός)

Γράφει ο Βασίλης Αποστόλου (Από το βιβλίο μου "ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΓΡΕΒΕΝΩΝ" σελ.386 Κοζάνη 2018

Γενικά: Ο οικισμός Μηλέα χτισμένος σε υψόμετρο 661 μέτρων με κοντινούς οικισμούς το Βατόλακκο, Ελεύθερο, Άγιο Γεώργιο, είναι  τόπος πασίγνωστος παγκοσμίως λόγω των παλαιοντολογικών ευρημάτων. Το χωριό μετακινήθηκε υποχρεωτικά το 1963 από την παλιά του θέση  λόγω κατολισθήσεων.

“΄Εχει 25 οικογένειες χριστιανικές” (Σχινάς 1866).

Κοινοτικά: Ο οικισμός προσαρτάται στις 31-12-1918 στην κοινότητα Σουμπίνου. Στις 14-3-1928 αποσπάται από την κοινότητα Κοκκινιάς και ορίζεται έδρα κοινότητας Μηλιάς. Το 1940 διορθώνεται σε Μηλέα. Το 1997 προσαρτάται στο Δήμο Ηρακλεωτών και το 2010 στο Δήμο Γρεβενών.

Στον εκλογικό κατάλογο της Υποδιοικήσεως Γρεβενών του 1914 ήταν εγγεγραμμένοι 73   χριστιανοί και 22 μουσουλμάνοι οι οποίοι αναχώρησαν από τη Μηλέα  σύμφωνα με το  άρθρο 3 της σύμβασης της Λοζάνης που υπογράφτηκε στις 30-1-1923 περί ανταλλαγής των ελληνικών και τουρκικών πληθυσμών  στις 6--4-1924.

Πρόεδρος Χρήστος Τζήκας. Μέλη: Αλέξ. Αδάμου. Αθαν. Δεληβός, Ευφραίμ Γιαγκόζογλου, Αναστ. Ιωαννίδης. Επειδή το εκλογικό τμήμα Μερσίνης στο οποίο ψηφίζομεν, απέχει της κοινότητάς μας δύο περίπου ώρας και επειδή πολλοί των κατοίκων λόγω της αποστάσεως δεν μεταβαίνουσι να ψηφίσουν προτείνουν όπως η έδρα του εκλογικού τμήματος Μερσίνης μεταφερθεί στο Βατόλακκο (9-12-31), (60/668).

Ο πρόεδρος της κοινότητας αποστέλλει στο Νομάρχη  στις 23-11-38 χρηματικό ένταλμα 100 δραχμών δια πληρωμή της συνδρομής του περιοδικού «Νεολαία».

Το κοινοτικό συμβούλιο  στις 30-5-54 απαρτιζόμενο από τους  Ιωάννη Δεληβό πρόεδρο, τον Ιωάννη Πλιάτσικα, το Νέστορα Βλάχο και Παν. Βλάχο συμβούλους συνομολόγησαν δάνειο 25.000  στις 30 Μαΐου 1954 από το ελληνικό δημόσιο για κατασκευή του υδραγωγείου δοθέντος ότι οι κάτοικοι ελλείψει ποσίμου ύδατος υδρεύονται από πηγές αμφιβόλου ποιότητας.

Εκπαίδευση: Έχει 103 χριστιανούς κατοίκους (στο χωριό κατοικούν και μουσουλμάνοι), υπάρχει κοινός δάσκαλος με μισθό 200 γροσίων και πληρώνεται από την εκκλησία, μαθητές 20 (1873-74. Πηγή Ηλίας Γάγαλης greveniotiς.gr βλέπε Βιβλιογραφία).

 Κατά το σχ. έτος 1937-38 θα στεγασθεί στο νάρθηκα της εκκλησίας, διότι το προπαρελθόν έτος 1935-36 έγινε επισκευή του διδακτηρίου με δαπάνη της κοινότητας η οποία διέθεσε 40.000 δρχ. και άπασα την προσωπική εργασία των κατοίκων ήτοι περί τις 80.000 δρχ. Δια την αποπεράτωση του διδακτηρίου ζητήθηκε από το υπουργείο Θρησκευμάτων και Εθνικής Παιδείας πίστωση 40.000 δρχ. η οποία δεν εδόθη μέχρι σήμερα (27-9-37).

Το διδακτήριο του σχολείου το έτος 1962 κρίθηκε ετοιμόρροπο γι αυτό συστάθηκε επιτροπή εκλογής κατάλληλου γηπέδου για ανέγερση νέου διθέσιου.

Πραγματοποίηση εκδρομής το πρώτο δεκαήμερο του Ιουνίου 1962 στην Έδεσσα με τα σχολεία της Κοκκινιάς και Πολυδέντρου. 

Ιερά: Ενοριακός ναός Αγίου Δημητρίου. Φιρμάνι αδείας ανεγέρσεως ναού του Πατριάρχου με απόδειξη Ταμίου 200 γρόσια[1].

Αφιερωτές στην πρόθεση 421 της Μονής Αγίου Νικάνορα ήταν για την Α΄ Γραφή 0 (1534-1692)  και στη Β΄ Γραφή 2 (από το 1692 και μετά).

Δελτίο κοινοτικής Απογραφής 1941-1944: Πρόεδρος Ευθύμιος Δεληβός. Κατοικίες 60. Πληθυσμός 346. Καταστραφείσες κατοικίες 30 και 1 σχολείο. Θύματα 17 εκ πυρκαγιάς παρά των Γερμανών στις 6 Ιουλίου 1944. Θύματα εκ των οποίων 5 άνδρες, 9  γυναίκες, 2 παιδιά και 1 κορίτσι.

Κατοχή: Μέσα αποό Δηλώσεις Ζημιών πολέμου που φυλάσσονται στα ΓΑΚ Κοζάνης λαμβάνουμε τις παρακάτω πληροφορίες:

α) Δεληβός Δημήτριος του Γεωργίου εκ Μηλιάς κρατηθείς όμηρος υπό των Γερμανών στη Σιάτιστα. Την 5 Ιουλίου 1944 εφονεύθη παρά Γερρμανών η σύζυγός μου Ελένη Δημ. Δεληβού ετών 46 εντός της οικίας μου και εκάη εντός αυτής την ιδίαν ημερομηνία και υπό τας ιδίας συνθήκας η θυγάτηρ μου Μελπομένη Δημ. Δεληβού ( Δήλωση στις 24-4-45) 60/681

β) Βλάχος Χρήστος του Γεωργίου. Εφονεύθη ο υιός μου την 22^α Δεκεμβρίου 1943 εργαζόμενος εις τον αγρόν μου από Γερμανούς ονόματι Σπύρος Χρ. Βλάχος ετών 37. Η σύζυγός μου την 5^ην Ιουλίου 1944 ονόματι Στεργιανή Χρ. Βλάχου ετών 60 εντός της οικίας μου. Η νύμφη μου την 5^ην Ιουλίου 1944 εντός της οικίας μου ονόματι Ευαγγελή Σπυρ. Βλάχου 36 ετών. Ο εγγονός μου Δημήτριος Σπυρ. Βλάχος εντός της οικίας μου την 5^ην Ιουλίου 1944 ετών 3.

γ) Αθανάσιος Δόγκαλης του Νικολάου. Την 15 Αυγούστου 1943 εφονεύθη από βλήμα όλμου βόσκων το ποίμνιόν μου ονομαζόμενος Γεώργιος Αθανασόπουλος ετών 14.

δ) Κειλανίτης Ιωάννης του Αθανασίου. Την 5^ην Ιουλίου 1944 εφονεύθησαν εντός της οικίας μου υπό Γερμανών. Η μητέρα μου Πανάγιω Αθ. Κειλανίτη ετών 55. Η θεία μου Ζήσω Ζήση Κοιλανίτη ετών 45 (30-4-45).

ε) Κειλανίτου Βασιλική του Βαρσάμη. Την 22αν Δεκεμβρίου 1943 εφονεύθη παρά Γερμανών ο σύζυγός μου στην περιοχή Μηλιάς παρά τον δημόσιο δρόμο εργαζόμενος εις τον αγρόν του Βαρσάμης Κειλανίτης του Κων/νου ετών 32.

στ) Βλάχος Παναγιώτης του Ιωάννου κατά το χρονικό διάστημα 5-6-Ιουλίου 1944 μου εφόνευσαν οι Γερμανοί στρατιώται τη σύζυγό μου έγγυος Δέσπω Βλάχου του Παναγιώτου ετών 35.

ζ) Θυμιόπουλος Στέργιος του Ευθυμίου. Μου εφόνευσαν τον πατέρα μου Ευθύμιον Θυμιόπουλον του Δημητρίου ετών 83 οι Γερμανοί εντός της οικίας μου κατά την τελευταίαν εκκαθαριστικήν επιχείρησιν από 5 Ιουλίου 1944 έως 13 Ιουλίου 1944.

η) Παντέρης Ανδρέας του Δημητρίου την 5^ην Ιουλίου 1944 εφονεύθη η μητέρα μου παρά Γερμανών εντός της οικίας μου ονόματι Ελένη Παντέρη ετών 8…

θ)Βλάχος Γεώργιος του Σαράντη την 5^ην Ιουλίου 1944 εφονεύθη η μητέρα μου υπό Γερμανών εντός της οικίας μου ονόματι Σουλτάνα Σαράντη Βλάχου ετών 44.

Οικονομία: Γεωργία, κτηνοτροφία. Κατάστασις Γεωργικού-Πιστωτικού Συνεταιρισμού  στις 10-4-51. Πρόεδρος Βλάχος Νέστωρ, Αντιπρόεδρος Θυμιόπουλος Γεώργιος, Ταμίας Βλάχος Ι.Παναγιώτης, Γραμματέας Κοιλανίτης Ευθύμιος, Μέλος Κοιλανίτης Α. Ιωάννης (60/1320).

Το 1950 καλλιεργήθηκαν αμπέλια12 στρέμματα, τριφύλλι 30, γεώμηλα 30, βρώμη 130, φακή 5, ρεβίθια 10, ρόβη 150, πεπονοειδή 33 και λαθούρια 5 στρέμματα.

Πληθυσμός: 1859=25 στεφάνια. 1913=269. 1920=190. 128=242. 1940=351. 1951=367. 1961=381. 1971=295. 1981=372. 1991=233. 2001=306. 2011=205. (28^ος κατά σειρά από τους 112 απογραφέντες οικισμούς της Π.Ε Γρεβενών με την απογραφή του 2011).

Ιερά: Άγιος Κωνσταντίνος, Άγιος Δημήτριος.

Πεσόντες: Στρατ. Γκασιώνας Αθανάσιος του Ματθαίου, 1915, 27 ΣΠ, υψόμ. 1867 Κάμια, 4-4-1941 (ΔΙΣ).

Παλαιοντολογικό Μουσείο: Στο χωριό Μηλιά Γρεβενών βρέθηκαν  τεράστιοι χαυλιόδοντες ζώων (πρόγονοι των σημερινών ελεφάντων) με ύψος 3,5 μέτρα και βάρος 6,5 τόνων που έζησαν στην περιοχή πριν από 3.000.000 χρόνια. Το 1997 ανακαλύφθηκε το πρώτο ζευγάρι χαυλιόδοντων  μήκους 4,39 μέτρων  από ομάδα φοιτητών με επικεφαλής την επίκουρη καθηγήτρια Ευαγγελία Τσουκαλά του τμήματος Γεωλογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης μετά από πληροφορίες του Θανάση Δεληβού. Το 2007 ανακαλύφθηκαν οι μεγαλύτεροι χαυλιόδοντες  του κόσμου 5,02 μέτρων το οποίο καταγράφηκε στο βιβλίο των ρεκόρ Γκίνες. Φυλάσσονται και εκτίθενται στο Παλαιοντολογικό μουσείο Μηλέας.

Παλαιοντολογικά ευρήματα βρέθηκαν μετά από ανασκαφές στην περιοχή “Αμπέλια” στις παρυφές της πόλης των Γρεβενών, στο “Πρίπορο” του Αγίου Γεωργίου, στη “Βρυκολακιά” του Δαφνερού Κοζάνης[2]. 

Σύλλογοι: Εξωραϊστικός Πολιτιστικός Σύλλογος Μηλιάς Γρεβενών "Νέα Μηλιά" Έτος 1978. Α.Σ. Άρης Μηλιάς, ποδοσφαιρικό τμήμα.

---

[1] Σεργίου Σιγάλα Ο κώδιξ αλληλογραφίας Μητροπολίτου Γρεβενών Κλήμεντος… σελ.154.

[2] ΜΠΟΥΡΙΝΟΣ Τεύχος 6^ον 2014.

 

Μεσολούριον Γρεβενών

69. Μεσολούριον,το

 Γράφει ο Βασίλης Αποστόλου (Από το βιβλίο μου "ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΓΡΕΒΕΝΩΝ" Κοζάνη 2018

Γενικά: Ο οικισμός Μεσολούριον ένα πανέμορφο κουπατσαροχώρι  είναι χτισμένος σε υψόμετρο 1007 μέτρων. Κατοικείται το καλοκαίρι. Πολλά νερά, δύο μικρές λίμνες επιφάνειας 150 τ.μ. και 50 τ.μ., πολλές πέτρινες βρύσες διακοσμούν τον οικισμό. Στο δάσος του οικισμού αποτελούμενο από πεύκα, έλατα, βελανιδιές, κέδρα βρίσκουν καταφύγιο αλεπούδες, λαγοί, αγριογούρουνα.

Ανάμεσα στις κορυφές "Πέτρα" με υψόμετρο 1326 μ. όπου βρέθηκαν αρχαιολογικά ευρήματα και " Τσούκα" με υψόμετρο 1220 μ. υπάρχει ρέμα που σχηματίζονται δύο μαγευτικοί (πέτρινο μονοπάτι με τις σκάλες που κατεβαίνουν στης Στεργιάννως τον Βιρό) καταρράκτες ύψους 3,5 μ. και 2,5 μ. αντίστοιχα, σε μια απόσταση 1- 1 ,5 χλμ. Δ από το Μεσολούρι (http://www.e-city.gr)

Κοινοτικά: Το 1918 ορίσθηκε έδρα κοινότητας Μεσολουρίου και το 2010 προσαρτάται στο Δήμο Γρεβενών.

Στον εκλογικό κατάλογο της Υποδιοικήσεως Γρεβενών του 1914 ήταν εγγεγραμμένοι 93 χριστιανοί.

 Στις κοινοτικές εκλογές του 1925  ψήφισαν 31. Εκλέχτηκαν: Ιωάννης Τζουβάρας 20, Γεώργιος Καραΐσκος 19, Γεώργιος Λέτσιου 18, Γεώργιος Μπίττης 14, Δημήτριος Καραδήμος 13.

Το 1938 ψήφισε εισφορά δια τη ΔΕΘ για τη συμμετοχή του Ν. Κοζάνης η κοινότητα  50 δρχ., (60/1976).

Η κοινότης στις 15-7-57 αναφέρει στο Νομάρχη ότι «η κοινότης από το 1917 όπου έκανε το υδραγωγείο δια αποφάσεως του τότε κοινοτικού συμβουλίου απαγόρευσε την γύρω θέση και έκταση από όπου πηγάζει το ύδωρ, μέχρι το χωριό απέχον περίπου 600 μέτρα προς προφύλαξη του υδραγωγείου και ενεκρίθη η απόφαση παρά των τότε Αρχών και έμεινε απαγορευμένη θέση. Τα μετέπειτα συμβούλια εμβολίασαν τουλάχιστον 500 δέντρα και υπάρχουν άλλα 1500 άγρια ακόμη αλλά δυστυχώς μεσολάβησε ο πόλεμος και κατεστράφησαν όλα και δάσος και οπωροφόρα δέντρα. Μετά τον επαναπατρισμό του 1950 λόγω του ότι δεν είχε αγροφύλακα η κοινότης πάλι δεν ήτο δυνατή η φύλαξη του ανωτέρου δάσους. Το παρελθόν έτος η κοινότης ημών από κοινού μετά της κοινότητος Δοτσικού διόρισαν αγροφύλακα της Αγρονομίας με την πρόθεση να φυλαχθεί και η ανωτέρω έκταση δια να αναδειχθεί προς φύλαξη και διάσωση της κρήνης διότι η κοινότης δαπάνησε 115.000 τώρα τελευταίως του 1954-55 δια την κατασκευήν της ανωτέρω βρύσεως, πλην όμως ο αγροφύλαξ της αγρονομίας αρνείται τη φύλαξη του ανωτέρω δάσους με την πρόφαση ότι δεν είναι της δικαιοδοσίας της Αγρονομίας η ανωτέρω απαγόρευση αλλά είναι του δασαρχείου και εις παρατήρησή μου διατί δεν το φυλάγει τέτοια εντολή έχω από την αρχή μου, μου απήντησε… Ζητά η κοινότης να διαταχθεί η Αγρονομία να διατάξει τον ειρημένο αγροφύλακα να αναλάβει την αυστηρά φύλαξη του ανωτέρω δάσους και να μηνυθούν οι παραβάτες διότι εξακολουθούν να βόσκουν μέσα στην ανωτέρω απαγορευμένη θέση με τα ποίμνιά τους συνεχώς από τον Ιούνιο» (60/1222).

Ο πρόεδρος της κοινότητας στις 20-6-52  υποβάλλει στο Νομάρχη ψήφισμα του κοινοτικού συμβουλίου με το οποίο εκφράζει την ευγνωμοσύνη του προς τον Καναδικό λαό δια την ενίσχυση εις τους κατοίκους εις άλευρον δωρεάν.

Το έτος 1958  διαπλατύνθηκε κοινοτική οδός στη θέση « Καταπάτι» κι επιστρώθηκε με τσιμεντοαμμοχάλικο ο λιθόκτιστος αυλόγυρος.

Το 1958 διανοίχτηκε η οδός προς Δοτσικό με χρήματα του κοινοτικού ταμείου και προσωπικής εργασίας ανδρών και γυναικών. Το έργο περατώθηκε και κατά το θέρος του 1959 αφίχθησαν αυτοκίνητα στο χωριό.

Αλώνια: Οι κάτοικοι του Μεσολουρίου στις 2-7-39 αναφέρουν στο Νομάρχη ότι η ημετέρα κοινότης κείται εις το προτελευταίο άκρον του Νομού και εν μέσω πετρωτών όντως ειπείν λόφων. Ασχολούμεθα με την  γεωργία εν μέρει, καλλιεργούντες από 2 μέχρι 10 στρέμματα έκαστος. Ο καθένας έχει 2 ή 3 μέρες αλωνισμού, αλωνίζομε δε εν πλήρει ησυχία και με όλα τα  νόμιμα προληπτικά εναντίον της πυρκαγιάς μέτρα.  Είμεθα κάτοικοι νομοταγείς, ήσυχοι και εκτελούμε πιστώς και απαρεγκλίτως τας υμετέρας Διαταγάς. Είναι δύσκολο να κατασκευάσωμεν αλώνια έξωθεν του χωρίου κατά μείζονα δε λόγον λόγω του πετρώδους εδάφους». Ζητούν να τους επιτραπεί ο αλωνισμός εις τα συνήθη ευρισκόμενα αλώνια εντός του χωρίου. Υπογράφεται από 20 κατοίκους.

Ο Διοικητής της Υποδιοικήσεως Χωροφυλακής Πολυνερίου στις 11-8-39  αναφέρει στο  Νομάρχη Κοζάνης ότι “οι κάτοικοι ηδύναντο να κατασκευάσουν αλώνια εκτός του χωρίου των και εις απόστασιν απ’ αυτού, καθόσον υπάρχουν πέριξ αυτού ακαλλιέργητες εκτάσεις κατάλληλες προς κατασκευήν αλωνίων…» 

Εκπαίδευση: Έχει 124 κατοίκους που μετακινούνται το χειμώνα. Λειτουργεί κοινό σχολείο, οι μαθητές είναι γύρω στους 30, ο δάσκαλος αμείβεται με μισθό 500 γροσίων από την εκκλησία και την κοινότητα. (1873-74. Πηγή Ηλίας Γάγαλης greveniotiς.gr βλέπε Βιβλιογραφία).

“Οι οικογένειες που αναχωρούν για τα χειμαδιά είναι λίγες κι έτσι τα μαθήματα  του δημοτικού σχολείου δε διακόπτονται. Στο σχολείο υπηρετεί ο ευπαίδευτος διδάσκαλος  κ. Γιώτσας. Λείπουν θρανία, οι μαθητές είναι υποχρεωμένοι να κάθονται σταυροπόδι, ή να ίστανται όρθια ή να στριμώχνονται στα λίγα υπάρχοντα θρανία” (Μ.Β 15-3-1933).

Ιερά: Άγιος Δημήτριος, χτίστηκε το 1778, ενοριακός ναός, με ονομαστές τοιχογραφίες. Σχετική επιγραφή: “Εκ βάθρων μεν ωκοδομήθη ο περικλεής και πάνσεπτος ούτος ναός του Αγίου Μεγαλομάρτυρος Δημητρίου τω 1778 σωτηρίω έτει υπό των ορεσιβίων οπλαρχηγών Τόσκα και Γώγου…Μεσοβούνι 1867 8)βρίου 17”[1].   Άγιοι Απόστολοι, Άγιος Νικόλαος, Προφήτης Ηλίας, Άγιος Αθανάσιος. Κοίμηση της Θεοτόκου το οποίο πανηγυρίζει το δεκαπενταύγουστο, με το τέλος της θείας λειτουργίας όλοι παρακάθηνται σε κοινή τράπεζα (ΜΒ 27-8-1933).

            Αφιερωτές στην πρόθεση 421 της Μονής Αγίου Νικάνορα ήταν για την Α΄ Γραφή 5 (1534-1692)  και στη Β΄ Γραφή 2 (από το 1692 και μετά).

Δελτίο κοινοτικής Απογραφής, κατοχή 1941-44: Συντάχθηκε  στις 5-8-1945 με πρόεδρο το  Μιχ. Λάτσο. Μέλη. Χρ. Καραΐσκος, Γ. Μπαρλαγιάννης, Αλ. Λάτσος, Αθ. Μιχούλας. Συν. κατοικίες 65. Πληθυσμός 400. Νόσος ελονοσία. Θύματα 10 από πόλεμο Αλβανίας και Γερμανών.

Οικονομία: Το κ.σ σε συνεδρίαση επικύρωσε τον πίνακα καταμέτρησης των ποιμνίων που πραγματοποιήθηκε στις 7-8-59. Πάνω από 300 μικρά ζώα είχαν: Καραΐσκος Ι. Στέργιος 886, Καραΐσκος Γ. Δημήτριος 529, Κανιάς Δ. Γεώργιος 460, Χονδρογιάννης Δ. Κων/νος 437, Τζιουβάρας Ν. Χρήστος 403, Μιχούλας Ν. Αθανάσιος 360, Μπαρλαγιάννης Κ. Γεώργιος 360, Τζιουβάρας Ι. Απόστολος 313, Λάτσος Ν. Κων/νος 312.

Πεσόντες: Στρατ. Τσανίκας Ιωάννης του Στέργιου, 1913, 53 ΣΠ, Σέγουλα Μόροβα, 14-11-1940.

Πληθυσμός:1859=33 στεφάνια. 1913=304. 1920=146. 1928=290. 1940=370. 1951=8. 1961=14. 1971=-, 1981=30, 1991=135. 2001=139. 2011=33. (87^ος κατά σειρά από τους 112 απογραφέντες οικισμούς της Π.Ε Γρεβενών με την απογραφή του 2011). Στο κατάστιχο του έτους 1564 (ΤΤ 350) των Οθωμανικών αρχείων της Κων/πολης ο οικισμός είχε 41κατοικίες και το ποσό φόρου που πλήρωνε ήταν 3.160 άσπρα ενώ το 1579 ήταν 73 κατοικίες και ο φόρος ήταν 3.200 άσπρα.

Πολιτισμός:  Στον οικισμό δραστηριοποιείται ο Πολιτιστικός Σύλλογος Μεσολουρίου «Ο Αη Δημήτρης».

Σύλλογος γυναικών Μεσολουρίου, 2015.

---

[1] M.B 4-6-1931. Μετέπειτα ονομάσθηκε σε Μεσολούριον.

Μεσόλακκος Γρεβενών

68. Μεσόλακκος, ο  (Ζυγόστι)

Γράφει ο Βασίλης Αποστόλου (Από το βιβλίο μου "ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΓΡΕΒΕΝΩΝ"  σελ.386 Κοζάνη 2018)

 

Γενικά: Ο Μεσόλακκος είναι χτισμένος σε υψόμετρο 613 μέτρων, κοντά στο Βενέτικο και Αλιάκμονα  ποταμό, με πλησιέστερους οικισμούς το Καλόχιον, Γρεβενά. Με τον καταστροφικό σεισμό της 13^ης Μαΐου 1995 ο οικισμός καταστράφηκε ολοσχερώς. Αποφασίστηκε με (Ν. 2539/97 - ΦΕΚ 244 Α) η μετεγκατάσταση τριών οικισμών  Μεσόλακκος, Καλαμήτσι, Καλόχιον  στη θέση «Πατώματα» με τη δημιουργία ενός ενιαίου οικισμού.

Κοινοτικά: Στις 31/12/1918 ορίζεται έδρα κοινότητας Ζυγοστίου. Στις 13-9-1926 παύει να είναι έδρα κοινότητος, ορίζεται έδρα κοινότητος το Καλόχιον. Ονομάζεται το 1927 Μεσόλακκος και το 1997 προσαρτάται στο Δήμο Γρεβενών.

Στον εκλογικό κατάλογο της Υποδιοικήσεως Γρεβενών του 1914 ήταν εγγεγραμμένοι 46 χριστιανοί.

Στις κοινοτικές εκλογές του 1925 ψήφισαν 82. Εκλέχτηκαν: Κωνσταντίνος Μποζοβίτης 44, Αναστάσιος Αποστολίδης 44, Στέργιος Τζερεμές 44,  Κων/νος Ντίνας 44, Αθανάσιος Χ. Παπανίκος 42, Γεώργιος Ν. Νίκος 38, Χρίστος Δ. Παπαλάμπρου 38, Αθανάσιος Ι. Νίκος 38, Χρίστος Ν. Κώτσιας 38.

Αρχαιότητες: Αρχαίοι οικισμοί υπάρχουν στις θέσεις “Βίγλα” και “Πυκνοχώρι” (Σαμσάρης).

Έκθεση επιθεωρητή Σακελλάρη 1941: Τοιχογραφίες Αγίας Παρασκευής “δέησις των δούλων του θεού Γεωργίου, Αθανασίου, Πανάγιως, Θανάσους εης μνημόσηνον αυτού 1878 Οκτωβρίου 26 δια χειρός Νικολάου Τζιώρχλη. Εικών Αγίου Αθανασίου 1861 Ιουλίου 18 εν Σαμαρίνη…”.

               Εκπαίδευση:  Το 1873-74 έχει 86 κατοίκους, χωρίς σχολείο (Γάγαλης). Το 1901-1902 λειτουργούσε Γραμματοδιδασκαλείο με 15 μαθητές (Αδάμου).

Διδακτηριακή κατάσταση του σχολείου το έτος 1937: Οίκημα δημόσιον. Αριθμός μαθητευομένων μαθητών  40. Το οίκημα ακατάλληλο διότι είναι χαμηλό, μικρά παράθυρα, προσανατολισμός αντίθετος του κανονικού, στέγη όχι σε καλή κατάσταση (60/619).

Με το προεδρικό διάταγμα της 21^ης Ιουνίου 1991 καταργήθηκαν τα σχολεία Αγίου Κοσμά, Καληράχης, Μεσολάκκου, Μικρού Σειρηνίου, Αγαλαίων, Σιταρά, Σταυρού.

  Ιερά: Αγία Παρασκευή, ενοριακός ναός (1860). Άγιος Αθανάσιος.

Στον κώδικα αρ. 201 της Μονής Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Ζάβορδας αναφέρεται ως Ζηγόστη χωρίον με 7 αφιερωτές της Α΄ Γραφής 1534-1692 και 26 της Β΄ Γραφής από 1693 και μετά. 

Οικονομία: Ο κτηνίατρος Γρεβενών αναφέρει στο Νομάρχη στις 23-10-39 ότι οι αίγες του χωριού Μεσόλακκος έχουν πάθει μολυσματική αγαλαξία κατά το θέρος και ως εκ τούτου είναι σε κατάσταση η οποία δεν επιτρέπει την κατανάλωσή των. Νομίζει ότι εντός 40 ημερών δύνανται να αναλάβουν και να καταναλωθούν.

Τον Ιούλιο του 2014 εγκρίθηκαν οι Περιβαλλοντικοί όροι του έργου Μικρό υδροηλεκτρικό έργο "Μεσόλακκος - Πιστικό", ισχύος 9,4MW, επί του ποταµού Αλιάκμονα, ∆ήµου Γρεβενών, Νοµού Γρεβενών» της εταιρείας ΡΟΚΑΣ Υ∆ΡΟΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΑΒΕΕ. Η θέση που προβλέπεται να κατασκευαστεί το φράγµα  βρίσκεται επί των διοικητικών ορίων µεταξύ των ∆ηµοτικών Ενοτήτων Γρεβενών και Βεντζίου του ∆ήµου Γρεβενών περί τα 1,5 km ανατολικά του οικισµού Μεσόλακκου και 1,5km δυτικά του οικισµού Πιστικού (http://www.b2green.gr)

Πληθυσμός: 1859=20 στεφάνια. 1913=175. 1920=160. 1928=168. 1940=217. 1951=222. 1961=223. 1971=158. 1981=116. 1991=70. 2001=88. 2011=49. (77^ος κατά σειρά από τους 112 απογραφέντες οικισμούς της Π.Ε Γρεβενών με την απογραφή του 2011). Στο κατάστιχο του έτους 1564 (ΤΤ 350) των Οθωμανικών αρχείων της Κων/πολης ο οικισμός είχε 31κατοικίες και το ποσό φόρου που πλήρωνε ήταν 1.000 άσπρα.

Σύλλογοι: Πολιτιστικός και Περιβαλλοντικός Σύλλογος Μεσολάκκου Γρεβενών “Η Αγία Παρασκευή”

ΑΠΟΚΡΙΑ 2014 ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΡΕΒΕΝΙΩΤΩΝ ΚΟΖΑΝΗΣ