Παρασκευή 31 Ιανουαρίου 2014

Διασελλάκιον Γρεβενών






29. Διασελλάκιον, το (Σέλισμα)

Από το βιβλίο μου "ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΓΡΕΒΕΝΩΝ" σελ. 386 ΚΟΖΑΝΗ 2018
 
Γενικά: Χτισμένος σε υψόμετρο 750 μέτρα βρίσκεται μεταξύ των οικισμών Παρασκευή, Κατάκαλη, Άγιος Γεώργιος, Δεσκάτη, Δασοχώριον. Με το ΦΕΚ 260 Α με ημερομηνία 31/12/1918 ο οικισμός Σέλισμα προσαρτάται στην κοινότητα Δεσκάτης. Στις 28/9/1927 ο οικισμός μετονομάζεται σε Διασελλάκι. Με το ΦΕΚ 10 Α με ημερομηνία 21-1-1943 ο οικισμός αποσπάται από την επαρχία Γρεβενών του Νομού Κοζάνης και υπάγεται στην επαρχία Ελασσώνος του Νομού Λαρίσης. Με το ΦΕΚ 185 Α  με ημερομηνία 30/10/1964 αποσπάται από την επαρχία Ελασσώνος και υπάγεται στην επαρχία Γρεβενών του Ν. Γρεβενών. 

Πληθυσμός:1913=51. 1920=61. 1928=33. 1940=63. 1951=123. 1961=28. 1991=11. 2001=8. 2011=2. (108ος κατά σειρά από τους 112 απογραφέντες οικισμούς με την απογραφή του 2011).

ΔΗΜΗΤΡΑ ΓΡΕΒΕΝΩΝ






Δήμητρα, η (Αράπη -μεικτός οικισμός)

 Γράφει ο Βασίλης Αποστόλου

Από το βιβλίο μου "ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΓΡΕΒΕΝΩΝ" σελ. 386

Γενικά: Η Δήμητρα χτισμένη σε υψόμετρο 454 μέτρων βρίσκεται κοντά στους οικισμούς Παλιουριά, Δίπορο, Καρπερό, Παναγία. Πανηγυρίζει του Αγίου Γεωργίου.



Κοινοτικά: Με  το ΦΕΚ 260 Α με ημερομηνία 31/12/1918 ο οικισμός Αράπη προσαρτάται στην κοινότητα Δημηνίτσας (Καρπερού).  Το 1961 ο οικισμός μετονομάζεται σε Δήμητρα. Στις 4/12/1997 αποσπάται από την κοινότητα Καρπερού και προσαρτάται στο Δήμο Χασίων και στις 7/6/2010 στο δήμο Δεσκάτης. Στον εκλογικό κατάλογο της Υποδιοικήσεως Γρεβενών του 1914 ήταν εγγεγραμμένοι 47 χριστιανοί.


Αλληλεγγύη: Ο πρόεδρος της κοινότητας Καρπερού αναφέρει στις 5-4-41 ότι οι κάτοικοι του συνοικισμού Αράπη με μεγάλη προθυμία καλλιέργησαν τους αγρούς των στρατευθέντων, αφού κατά την καλλιέργεια των σιτηρών το φθινόπωρο του 1940 όχι μόνο καλλιέργησαν τους αγρούς των στρατιωτών αλλά και σε όσους έλλειψε σίτος προς σπορά έκαμαν έρανο αναμεταξύ των οι κάτοικοι και εξοικονόμησαν τον απαιτούμενο  προς σπορά σίτο και έσπειραν ταύτα και είναι άξιοι συγχαρητηρίων (60/1582).


Αρχαιότητες: Στην τοποθεσία Άγιος Κωνσταντίνος, κοντά στον Αλιάκμονα,  βρέθηκαν λίθινα εργαλεία, τρία κτίρια ελληνιστικών και βυζαντινών χρόνων[1]. Αρχαίοι οικισμοί υπάρχουν και στις θέσεις “Μέγα” και “Άγιος Αθανάσιος” όπου βρέθηκαν αρχαία νομίσματα, μαρμάρινο ανδρικό άγαλμα (Σαμσάρης).


Εκπαίδευση: Ο έπαρχος εγκρίνει πίστωση 10.000 δραχμών για την κατασκευή θρανίων, διότι υπήρχαν μόνο τρία και οι μαθητές εδιδάσκοντο σταυροπόδι επί του δαπέδου (Μ.Β 14-10-34).


Ιερά: Ενοριακός ναός Αγίου Νικολάου. Άγιος Γεώργιος, Άγιος Κωνσταντίνος. Εξωκκλήσι του Αγίου Αθανασίου στη θέση Σούτσα 1972.  Αφιερωτές στην πρόθεση 421 της Μονής Αγίου Νικάνορα ήταν για την Α΄ Γραφή 0 (1534-1692)  και στη Β΄ Γραφή 49 (από το 1692 και μετά).


Μακεδονομάχοι: Βασίλειος Ντίνας ως οδηγός ( Παπαδημητρίου. Σελίδες Ιστορίας Γρεβενών σ. 306).


Οικονομία: Γεωργία, κτηνοτροφία. Αίτησις Βασιλείου Καραδήμα  στις 8-5—59 προς τη Νομαρχία ζητά άδεια λήψεως πρεσομηχανής 20 HP  δια την κοπήν κεράμων και οπτολίνθων εις την περιοχήν του Συνοικισμού Αραπίου της κοινότητος Καρπερού (60/845).

Αίτησις Βασιλείου Ευ. Καραδήμου στις 11-7-59 κάτοικος Αραπίου προς το Δασαρχείο Γρεβενών, ζητά άδεια λειτουργίας ασβεστοκαμίνου εις θέσιν Παπανόκου παλιάς Γούβας περιοχής Αραπίου. Την δε εξαχθησομένη άσβεστο θα χρησιμοποιήσει προς εμπορική χρήση. Δια την καύση ασβεστοκαμίνου θα χρησιμοποιήσει καυσόξυλα δρυός και πλατανών εκ κατακειμένων ξερών και κουφαλιαρών (60/845).

Οι κάτοικοι του χωρίου  στις 8-8-52 αναφέρουν στο Δασάρχη Γρεβενών να διατάξει την άρση της απαγορευτικής διαταγής με την οποία απαγορεύεται η βοσκή εις το εν τη θέσει «Βραστερά», του χωρίου πυρποληθέν το έτος 1950 δάσος.


Πληθυσμός:1859=24 στεφάνια.[2] 1913=151. 1920=159. 1928=284. 1940=463. 1951=454. 1961=645. 1971=574. 1981=506. 1991=548. 2001=712. 2011=357. (13ος κατά σειρά από τους 112 απογραφέντες οικισμούς με την απογραφή του 2011).


Σύλλογοι: α)Γεωργικός Σύλλογος Δήμητρας Γρεβενών (26/5/1923). β)ΑΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑΣ (ποδοσφαιρική ομάδα) γ) Πολιτιστικός Σύλλογος Δήμητρας. Δραστηριότητες: Πάρκο αναψυχής στην τοποθεσία «Άγιος Αθανάσιος» μετά από αναβλάστηση πλατανιών δίπλα στη λίμνη του Ιλαρίωνα. Συμμετέχει στις ενιαύσιες εκδηλώσεις (19 Μαΐου) μνήμης ποντιακού ελληνισμού για τις 353.000 έλληνες του Πόντου που έχασαν τη ζωή τους γιατί ήταν Έλληνες. Αναβιώνει το έθιμο “Λαζαρίνες”. Διατηρεί χορευτικό τμήμα.




[1]Καραμήτρου: Η Τυμφαία και ο Ν.Γρεβενών.
[2] Χριστιανικές οικογένειες σύμφωνα με την απογραφή του 1859, προκειμένου να συνεισφέρουν στην κατ’ έτος Αρχιερατική και Πατριαρχική επιχορήγηση. Τα ονόματα των οικισμών σύμφωνα με την απογραφή







Πέμπτη 30 Ιανουαρίου 2014

ΔΕΣΠΟΤΗΣ ΓΡΕΒΕΝΩΝ



26.ΔΕΣΠΟΤΗΣ,Ο
Γράφει ο Βασίλης Αποστόλου (Από το βιβλίο μου ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΓΡΕΒΕΝΩΝ σελ. 385)



Δεσπότης, ο (Σνίχοβον)

Γενικά: Είναι χτισμένος σε υψόμετρο 667 μέτρων. Πλησιέστεροι οικισμοί Ελευθεροχώρι, Πηγαδίτσα, Άγιοι Θεόδωροι.
Κοινοτικά: Με το ΦΕΚ 260Α  με ημερομηνία 31/12/1918 ορίζεται έδρα της κοινότητος Σινιχόβου. Στις 17/10/1919 το όνομα του οικισμού διορθώνεται σε Σνίχοβο. Το 1927 μετονομάζεται σε Δεσπότης προς τιμή του Μητροπολίτη Γρεβενών Αιμιλιανού Λαζαρίδη που κατακρεουργήθηκε μεταξύ Σνίχοβου (Δεσπότης) και Γκριντάδων (Αιμιλιανού).
Στον εκλογικό κατάλογο της Υποδιοικήσεως Γρεβενών του 1914 ήταν εγγεγραμμένοι 64 χριστιανοί.
Γενομένων αρχαιρεσιών προς ανάδειξη προέδρου εξελέγη ο Αν. Θεοδωρόπουλος (Μ.Β 3-9-31).
Μετά από μυστική ψηφοφορία που διεξήχθη στις 12-9-1932 εξελέγη μέλος του Ειδικού Ταμείου της Επαρχιακής Οδοποιΐας ο πρόεδρος της κοινότητας Γρεβενών Θεόδωρος Σπίρτος δια ψήφων 8 έναντι 7 τις οποίες έλαβε ο πρόεδρος της κοινότητας Δεσπότου Απόστολος Πηγατσιώτης. Ψηφοφόροι ήταν οι πρόεδροι των κοινοτήτων (60/983).
Δια το δημοψήφισμα της 3ης Νοεμβρίου 1935  οι χωροφύλακες των οικείων σταθμών  στις 28 Οκτωβρίου επέδωσαν το διορισμό των ως μελών των εφορευτικών επιτροπών τους Στέργιο Παπαστάμου, Δημήτριο Δηλόπουλο (60/687).
Υπέρ της Διεθνούς Εκθέσεως Θεσσαλονίκης  στις 14-8-36 η κοινότης κατέβαλε το ποσό των 200 δρχ. (60/1735).
Τον Ιούλιο του 1962 στέλνονται συμπληρωματικά 15 βιβλιάρια ασθενείας αγροτών.
Εκπαίδευση: Το 1901-1902 λειτουργούσε Γραμματοδιδασκαλείο με 15 μαθητές (Αδάμου).
Διδακτηριακή κατάσταση του σχολείου το έτος 1937: Στεγάζεται σε δημόσιο οίκημα. Αποτελείται από εν δωμάτιο 40 τ.μ. Μαθητές 40. Οίκημα κατάλληλον (60/619). Πραγματοποιήθηκε εκδρομή μονοήμερη στα Μετέωρα στις 31 Μαΐου 1962. Συμμετείχε και το σχολείο Πηγαδίτσης.
Ιερά: Ενοριακός ναός Αγίου Αθανασίου. Αφιερωτές στην πρόθεση 421 της Μονής Αγίου Νικάνορα ήταν για την Α΄ Γραφή 6 (1534-1692)  και στη Β΄ Γραφή 4 (από το 1692 και μετά).
Μάχη του Σνιχόβου: Κατάληψη της πόλης υπό των Γερμανών 15 Απριλίου 1941. Διοίκηση της πόλης υπό των Ιταλών στις 12 Ιουνίου 1941. Στις 8 Φεβρουαρίου 1943 αντάρτες του ΕΛΑΣ (αρ.40)  στήνουν ενέδρα στη θέση Γούβες κοντά στο Ελευθεροχώρι σε ιταλικό λόχο που επέστρεφε από το Σνίχοβο που εκεί προέβη σε λεηλασίες οικιών.  Απώλειες Ιταλών ένας αξιωματικός, δέκα στρατιώτες νεκροί, αγνοούμενοι έξι και τραυματίες δεκαέξι. Απώλειες ανταρτών ο πεσών Φίλιππος Κοσκερίδης, ο τραυματίας Δημήτρης Γκαρανάτσιος και σε αντίποινα οι επτά (αρ.7) εκτελεσθέντες από τις φυλακές Βαροσίου καταγόμενοι από τον Αγ. Γεώργιο, Ταξιάρχη, Γρεβενά. Στον τόπο της μάχης στήθηκε μνημείο (Νίκος Τσιάτας πρόεδρος της ΠΟΑΕΑ Γρεβενών, vatolakiotis blog spot.com).
Οικονομία: Το έτος 1936 καλλιεργήθηκαν κρόμμυα 20 στρέμματα με διατεθέντα σπόρο 120 οκάδες, σκόρδα 10 στρέμματα με σπόρο 13 οκάδες, αραβόσιτος ξηρικός 600 στρέμματα με σπόρο 300 οκάδες, φασίολοι ξηρικοί 10 στρέμματα με σπόρο 20 οκάδες, σίτος 650 με σπόρο 11.700, κριθή 35 στρέμματα με 350 οκάδες σπόρο, βρώμη 20 στρέμματα με 250 οκάδες σπόρο, σίκαλη 35 στρέμματα με 595 οκάδες σπόρο, ρόβη 10 στρέμματα με 50 οκάδες σπόρο.
Είκοσι έξι κάτοικοι του οικισμού Δεσπότη με αίτηση στον πρόεδρο της Κυβερνήσεως στις 19-3-37 αναφέρουν ότι τυγχάνουν γεωργοκτηνοτρόφοι και λόγω του ισχνού εδάφους δε δύνανται να έχουν ικανές εσοδείες  και αποζήσουν εκ της γεωργίας. Έκαστος διατρέφει από 20-50 αίγες για να συμπληρώσουν το εισόδημα. Οι αίγες βόσκουν στο κοινοτικό δάσος δρυών 4.000 στρεμμάτων περίπου. Η Δασική υπηρεσία της περιφερείας εκτελούσα διαταγή του Δασαρχείου Γρεβενών τους διέταξε μέχρι 28-2-1938 να  πουλήσουν τις αίγες και τους επιτρέπει να κρατήσουν μόνο 3 αίγες, διότι δήθεν καταστρέφουν τα δάση. Ακόμη τους απαγορεύουν την ξύλευση από το δάσος την εκχέρσωση των αγρών εκείνων που καλύφθηκαν εκ της εξαπλώσεως των δρυών.
            Πληθυσμός: 1859=25 στεφάνια. 1913=226. 1920=207. 1928=195. 1940=224. 1951=301. 1961=166. 1971=110. 1981=99. 1991=59. 2001=36. 2011=15. (101ος κατά σειρά από τους 112 απογραφέντες οικισμούς με την απογραφή του 2011). Στο κατάστιχο του έτους 1579 (ΤΤ 350) των Οθωμανικών αρχείων της Κων/πολης ο οικισμός είχε 55 κατοικίες και το ποσό φόρου που πλήρωνε ήταν 4.000 άσπρα.

Σύλλογοι: Εξωραϊστικός Εκπολιτιστικός Σύλλογος Δεσπότη. Δασικός Αγροτικός Συνεταιρισμός Δεσπότη “ Τα κέδρα”.